Πανεπιστήμιο Columbia: Τα Δεξιά fake news στην Ελλάδα

Της δημοσιογραφικής ομάδας "Manifold"

Στις 24/5/2019 το Columbia Journalism Review δημοσίευσε αποκαλυπτικό άρθρο για τη σχέση της "συντηρητικής" δημοσιογραφίας με τη Δεξιά πολιτική και τα fake news στην Ελλάδα.

Εξαιρετικά σημαντικό και επίκαιρο ενόψει Εθνικών Εκλογών στις 7/7/2019, μεταφράζεται στα ελληνικά από τον Αλέξανδρο Ναλμπάνη.






 

 Το Πανεπιστήμιο της Κολούμπια φημίζεται ως ένα από τα κορυφαία Πανεπιστήμια στον τομέα της Δημοσιογραφίας. Το περιοδικό Columbia Journalism Review (Δημοσιογραφική Ανασκόπηση του Κολούμπια - στο εξής CJR) εκδίδεται από το 1961, απευθύνεται κυρίως σε επαγγελματίες του χώρου και περιλαμβάνει αναλύσεις επί των τάσεων στον τομέα της ειδησεογραφίας, επί της δημοσιογραφικής δεοντολογίας και επί της διαδικασίας δημιουργίας του ρεπορτάζ και της παραγωγής ειδήσεων.
Από το 2015, το CJR έχει επικεντρωθεί στην ψηφιακή του έκδοση, γενόμενο έτσι πιο διαθέσιμο στο ευρύ κοινό.

Στα τέλη του 2018, δημιουργήθηκε μία ομάδα Ελλήνων ερευνητών δημοσιογράφων με την επωνυμία "The Manifold". Η ομάδα αυτή ξεκίνησε να συνεργάζεται με το CJR, και πρώτο της πόνημα υπό τη συνεργασία αυτή ήταν το άρθρο "In Greece, the line between conservative journalism and political campaigns blurs".
Το εν λόγω άρθρο τράβηξε, μεν, το ενδιαφέρον κάποιων ελληνικών διαδικτυακών ΜΜΕ τα οποία το αναδημοσίευσαν περιληπτικά, κανένα όμως εξ' αυτών δεν μπήκε στον κόπο να το μεταφράσει συνολικά.

Κρίνοντας ότι ένα τέτοιο εγχείρημα έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς οι πληροφορίες που αναφέρει είναι καθοριστικές, το μεταφράζει ολόκληρο για εσάς στο Domino ο Αλέξανδρος Ναλμπάνης.
Θυμηθείτε πως το πρωτότυπο έχει δημοσιευθεί σε ΜΜΕ των ΗΠΑ, οπότε γεγονότα πασίγνωστα στη χώρα μας, όπως η κοπή της πρωτοχρονιάτικης πίτας ή οι θέσεις διαφόρων πολιτικών προσώπων αναλύονται περισσότερο απ' όσο θα χρειαζόταν εάν απευθυνόταν αποκλειστικά σε Έλληνες αναγνώστες.
Σε όποια περίπτωση συμβαίνει το αντίθετο, αναφέρονται δηλαδή ονόματα ή όροι με τους οποίους το ελληνικό κοινό δεν είναι εξοικειωμένο, παρατίθεται επεξηγηματικός σύνδεσμος.
Όπου κρίνεται απαραίτητο έχουν προστεθεί και σχόλια του συντάκτη-μεταφραστή, σαφώς διακριτά από το πρωτότυπο κείμενο.

Καλή ανάγνωση.

Στην Ελλάδα, η διαχωριστική γραμμή μεταξύ της συντηρητικής δημοσιογραφίας και της πολιτικής προπαγάνδας είναι θολή

Το Φεβρουάριο [σ.σ. 3 Φεβρουαρίου 2019 για την ακρίβεια], ο Άδωνις Γεωργιάδης, αντιπρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας, κυρίαρχου κόμματος της ελληνικής συντηρητικής αντιπολίτευσης, διοργάνωσε την ετήσια κοπή πίτας, μια παλιά παράδοση που υποτίθεται ότι φέρνει γούρι για όλο το χρόνο.

Επιφανή στελέχη του κόμματος και εκατοντάδες ενθουσιώδεις υποστηρικτές  γέμισαν ένα μικρό δημοτικό γήπεδο σε προάστιο της Αθήνας [σ.σ. το "Σπύρος Λούης" στο Μαρούσι]  ενώ από το ηχοσύστημα έπαιζε το θέμα από το "Ρέκβιεμ για ένα Όνειρο"

Η υπερβολή ήταν τέτοια, ώστε φιλοκυβερνητικά ΜΜΕ ερμήνευσαν την εκδήλωση ως απόπειρα διεκδίκησης αρχηγίας από τη σκληροπυρηνική Δεξιά πτέρυγα της οποίας ηγούνται ο Γεωργιάδης και ο πρώην πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς. [σ.σ μπορείτε να δείτε ολόκληρη την εκδήλωση εδώ]

Σε ένα θυελλώδη λόγο,  ο Γεωργιάδης εξιστόρησε και κάτι που κυκλοφορούσε ήδη στο ίντερνετ περίπου δύο μέρες. [σ.σ. η αφήγηση ξεκινάει περίπου στο 24:15 του βίντεο]

Η ιστορία έλεγε πως ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας - ηγέτης του ΣΥΡΙΖΑ, του άκρο-Αριστερού κυβερνώντος κόμματος - ενώ βρισκόταν σε επίσημη επίσκεψη στο Ντουμπάι, μεταπήδησε στις Μαλδίβες με την οικογένειά του για μυστικές διακοπές. [σ.σ. άκρο-Αριστερό κόμμα ο ΣΥΡΙΖΑ; Δεν βρίσκω ταιριαστή την κατηγοριοποίηση αυτή.]

Εκεί, συνεχίζει η ιστορία, βρέθηκε εν μέσω πολιτικής κρίσης και χρειάστηκε να διασωθεί με το γιοτ ενός Σαουδάραβα "Εμίρη" σε συντονισμένη επιχείρηση μεταξύ του Ελληνικού Στρατού και των Αρχών των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων.

Ο Γεωργιάδης είναι ο Έλληνας Άλεξ Τζόουνς (Alex Jones).

Για σχεδόν 20 χρόνια πουλούσε ψευδό-επιστημονικά, εθνικιστικά βιβλία ελληνικής Ιστορίας - συμπεριλαμβανομένου και του αντισημιτικού "Εβραίοι: Όλη η Αλήθεια" - μέσω της καθημερινής εκπομπής του στην τοπική τηλεόραση.

Η ιστορία για τον Τσίπρα προήλθε από την καθημερινή ραδιοφωνική εκπομπή του Γιώργου Τράγκα, ενός διάσημου και αμφιλεγόμενου δημοσιογράφου της τηλεόρασης και του ραδιοφώνου, γνωστού για τον Δεξιό, εμπρηστικό πολιτικό του σχολιασμό.

Ο Τράγκας βάσισε την ιστορία σε ανώνυμες πηγές, δίνοντας πολύ λίγες πληροφορίες.

Σημαντικό είναι το ότι δεν ανέφερε πότε υποτίθεται ότι έλαβαν χώρα οι μυστικές διακοπές του Τσίπρα.

Ο κόσμος υπέθεσε ότι αναφερόταν στο Φεβρουάριο του 2018, όταν ο Αμπντάλα Γιαμίν, πρόεδρος των Μαλδίβων εκείνη την εποχή, ανέστειλε τα συνταγματικά δικαιώματα και διέταξε τη σύλληψη δικαστών του Ανωτάτου Δικαστηρίου και άλλων αντιπάλων του. Ο Τράγκας αρνήθηκε να απαντήσει σε αίτημά μας να σχολιάσει το γεγονός.

Τα Ελληνικά Hoaxes, ένας ανεξάρτητος ιστότοπος, κατέρριψε γρήγορα τους ισχυρισμούς, και εξακρίβωσε το πού βρισκόταν ο Έλληνας πρωθυπουργός εκείνες τις μέρες.

Ένας δημοφιλής, ψευδώνυμος, συντηρητικός λογαριασμός στο Twitter ισχυρίστηκε στη συνέχεια ότι το γεγονός συνέβη κατά τη διάρκεια της προηγούμενης κρίσης στις Μαλδίβες, το καλοκαίρι του 2017.

Το πού βρισκόταν τότε ο πρωθυπουργός εξακριβώθηκε εκ νέου. [σ.σ και πάλι από τα Ελληνικά Hoaxes, ως update στο αρχικό άρθρο κατάρριψης, βλ. το παραπάνω link].

Η ιστορία τελικά μετουσιώθηκε σε ερώτημα, επιμόνως επαναλαμβανόμενο από τα ΜΜΕ: "Γιατί δεν βγαίνει ο πρωθυπουργός να το διαψεύσει;".

Ο Γεωργιάδης στη ομιλία του ανέφερε πως δεν γνώριζε "αν ήταν αλήθεια ή όχι", και κάλεσε τον πρωθυπουργό να το αρνηθεί.

[σ.σ. εδώ αξίζει να θυμηθούμε μια διάσημη, πραγματική ιστορία για την τακτική πολιτικής σκοπιμότητας που ονομάζεται "δολοφονία χαρακτήρων". Τη σκιαγραφεί εξαιρετικά ο Πέτρος Τατσόπουλος, σε ένα άρθρο του από το 2013, όταν ακόμη ήταν βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ. Ο ίδιος ο Πέτρος Τατσόπουλος καθόταν πρώτη σειρά στην εν λόγω ομιλία του Άδωνι Γεωργιάδη και τον άκουγε αδιαμαρτύρητα να εξιστορεί τα ψεύδη για τον Αλέξη Τσίπρα, αφού από το Νοέμβριο του 2018 είναι μέλος της Νέας Δημοκρατίας...]

Κατά την ομιλία του, ο Γεωργιάδης επευφημούταν από μέλη του κόμματος και φημισμένους δημοσιογράφους. Δύο εκ των δημοσιογράφων, ο Άρης Πορτοσάλτε και ο Κωνσταντίνος Μπογδάνος, είναι γνωστοί για τη συστράτευσή τους με τη Νέα Δημοκρατία.

Στην εκδήλωση, έλαβαν επευφημίες από το κοινό κατά την είσοδό τους στο γήπεδο.

Ο Μπογδάνος απάντησε με υψωμένη γροθιά στις φιλοφρονήσεις του Γεωργιάδη για το ότι "δίνει μάχες καθημερινά".

Ο Γεωργιάδης δεν παρέλειψε να κοινοποιήσει στο Twitter την επόμενη μέρα φωτογραφίες των δημοσιογράφων να χαιρετούν το κοινό.

Τα ΜΜΕ στην Ελλάδα ήταν πάντοτε οπαδικά, και πολλοί δημοσιογράφοι εκδηλώνουν ανοιχτά τις πολιτικές τους προτιμήσεις.
Αρκετοί έχουν κάνει το άλμα από το να διερευνούν τις ειδήσεις στο να είναι οι ίδιοι είδηση - στρατολογούνται από πολιτικά κόμματα ως Εκπρόσωποι Τύπου ή ακόμη και Υπουργοί.
Το κόμμα που βρίσκεται τώρα στην εξουσία, ο ΣΥΡΙΖΑ, έχει στρατολογήσει ουκ ολίγους.

Αλλά μια σύντηξη μεταξύ της διαδεδομένης συντηρητικής πολιτικής, των δημοσιογράφων που προσκολλώνται σε αυτήν και του περιθωριακού κόσμου των fake news, των "εναλλακτικών" ιστοριών, της ψευδό-επιστήμης, και των θεωριών συνωμοσίας έχει οδηγήσει σε άνοδο ένα νέο, πιο στενό δίκτυο.
Η εμπιστοσύνη στα ελληνικά ΜΜΕ βρίσκεται στο 26%.

Με τέσσερις επικείμενες εκλογές το 2019 [σ.σ. το άρθρο δημοσιεύθηκε στις 24 Μαΐου, πριν τον πρώτο γύρο Δημοτικών-Περιφερειακών-Ευρωεκλογών στις 26 Μαΐου] 15 δημοσιογράφοι δημοφιλών ΜΜΕ έχουν συζητηθεί ή επισημοποιηθεί ως εν δυνάμει υποψήφιοι της Νέας Δημοκρατίας, προστιθέμενοι σε άλλους 13 που ήδη υπηρετούν ως εκλεγμένοι ή αξιωματούχοι του κόμματος.

Όλο και περισσότερο, η θεμιτή κρητική απέναντι στις κυβερνητικές πολιτικές του ΣΥΡΙΖΑ επισκιάζεται από εξωφρενικούς ισχυρισμούς και κατάφωρα ψευδείς πληροφορίες, διασπειρόμενες από δημοφιλείς δημοσιογράφους που δεν έχουν καμία αναστολή να είναι επιθετικά οπαδικοί.

Ο Πορτοσάλτε, ένας από τους δημοσιογράφους στην κοπή πίτας του Γεωργιάδη,  δεν διστάζει να δηλώνει ανοιχτά την υποστήριξή του στη Νέα Δημοκρατία.

Συχνά αναφέρεται στο κόμμα με την αντωνυμία "Εμείς".

Το 2015, τους πρώτους μήνες της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, ο Πορτοσάλτε καλημέριζε τους ακροατές της ραδιοφωνικής τους εκπομπής με τη φράση "Καλημέρα Βόρεια Κορέα!"

Κατηγορούσε τον τότε Υπουργό Οικονομίας Γιάνη Βαρουφάκη ότι περιφρονεί τα γεύματα με τους Ευρωπαίους ομολόγους του για να γευματίσει με τον Τζώρτζ Σόρος.

Παρομοιάζει τις πολιτικές του Τσίπρα με αυτές του Νικολάς Μαδούρο στη Βενεζουέλα.

Ο Πορτοσάλτε λέει στο CJR ότι πάντοτε σέβεται τη δημοσιογραφική δεοντολογία, αλλά η ραδιοφωνική του εκπομπή του είναι "προσωπική" και δεν κρύβει τις προσωπικές του απόψεις. [σ.σ. πώς γίνεται μια ΔΗΜΟΣΙΟγραφική εκπομπή να είναι προσωπική υπόθεση...]

Δεν είναι μόνος. Ο Γιάννης Λοβέρδος είναι τηλεοπτικός δημοσιογράφος με σημαντική παρουσία στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, τα οποία χρησιμοποιεί γα να διασπείρει παραπληροφόρηση. [σ.σ. ο Λοβέρδος διατηρεί περίπου 10 διαφορετικά προφίλ στο Facebook, όλα με παραλλαγές του ονόματός του, τύπου Γιάννης Λοβέρδος, Γιάννης Μιχαήλ Λοβέρδος, Giannis Loverdos, Yannis Loverdos κ.α.]

Ο Λοβέρδος ανακοίνωσε την υποψηφιότητά του το Φεβρουάριο, και συνεχίζει την καθημερινή του εκπομπή στην τηλεόραση, σχολιάζοντας την επικαιρότητα και της επερχόμενες εκλογές.

Ο Αντώνης Πανούτσος, ένας αθλητικός δημοσιογράφος που μετατράπηκε σε πολιτικό σχολιαστή, σταμάτησε την καθημερινή του πολιτική στήλη αλλά συνεχίζει τις δύο καθημερινές του εκπομπές σε δύο διαφορετικούς σταθμούς. [σ.σ. ανακοινώθηκε ως υποψήφιος της ΝΔ το Νοέμβριο του 2018].

Ο Γιώργος Αυτιάς, οικοδεσπότης της πιο δημοφιλούς εκπομπής Σαββατοκύριακου στην Ελλάδα, φλέρταρε με τη Νέα Δημοκρατία σύμφωνα με δημοσιεύματα [σ.σ. πχ το δημοσίευμα του Newsbomb, που εμπλέκει και τον Δημήτρη Καμπουράκη με τη ΝΔ].

Αλλά ίσως ο πιο αμφιλεγόμενος υποψήφιος για τη Νέα Δημοκρατία είναι ο Μπογδάνος. Πρώην παρουσιαστής του ΣΚΑΪ, ο Μπογδάνος απομακρύνθηκε όταν το παρατράβηξε ακόμη και για τα δεδομένα της φανατικής αντί-κυβερνητικής ρητορικής του καναλιού, λέγοντας πως τρομοκράτες ήταν "πρώην σύντροφοι" του Τσίπρα.
Προσελήφθη από το Θέμα, το ραδιοφωνικό σκέλος της πιο δημοφιλούς εφημερίδας στην Ελλάδα [σ.σ. το Πρώτο Θέμα], και σύντομα προήχθη σε Διευθυντής Προγράμματος.
Η υποψηφιότητα του Μπογδάνου, αν και ανεπίσημη, ανακοινώθηκε τον Ιανουάριο, άλλα χρειάστηκε να ανακληθεί όταν υποσχέθηκε σε έναν χρήστη του Twitter, ο οποίος είχε για εικόνα προφίλ το παρόμοιο με σβάστικα έμβλημα της Χρυσής Αυγής, ότι αν η Νέα Δημοκρατία έλθει στην εξουσία, θα σταλθούν τανκς να εισβάλουν στην ΕΡΤ, τη Δημόσια Τηλεόραση της Ελλάδας - μια ευθεία αναφορά στη δολοφονική καταστολή της μαθητικής εξέγερσης του 1973 από τη στρατιωτική χούντα που κυβερνούσε τότε την Ελλάδα.
Ήρθαμε σε επαφή με τον Μπογδάνο για κάποιο σχόλιο, και είπε ως θα συνεχίσει να μάχεται τον δίκαιο αγώνα, ώστε η χώρα του να μη γίνει "σαν τη Βενεζουέλα".
[σ.σ. ήταν 11 Φεβρουαρίου 2019 όταν η ΝΔ έλεγε πως η εν λόγω συμπεριφορά του Μπογδάνου ήταν "ξένη προς το κόμμα" και ακύρωνε την υποψηφιότητά του. 31 Μαΐου, μόλις 109 μέρες αργότερα, ο Μπογδάνος ανακοινώθηκε ως υποψήφιος της Νέας Δημοκρατίας! Τι άλλαξε άραγε μέσα σε τρεισήμισι μήνες;]

Εντωμεταξύ, τα fake news έχουν επεκταθεί και εκτός του δικτύου [σ.σ. του "στενού δικτύου" όπως αναφέρθηκε πιο πάνω]. Το Νοέμβριου του 2018, η ελληνική εφημερίδα Τα Νέα δημοσίευσε μια καταφανώς παραλλαγμένη εικόνα του Αλβανού πρωθυπουργού Έντι Ράμα να κάνει υποτιθέμενη χρήση κοκαΐνης. Δημοσιεύτηκε σε ένα πολύ επιθετικό - και ανυπόγραφο - άρθρο.

Τα fake news έχουν κανονικοποιηθεί, μέσω της συγχώνευσης των δημοφιλών ΜΜΕ και των πολιτικών κομμάτων. Και αυτή η προσφάτως δικτυωμένη μηχανή παραπληροφόρησης εξυπηρετεί ακροδεξιά ατζέντα. Φαίνεται σαν να έχει ξεσηκωθεί κατευθείαν από την ατζέντα της Αμερικανικής Alt-Right. Με τέσσερις εκλογές μπροστά μας, οι επιπτώσεις μπορεί να είναι ολέθριες.

Διαβάστε εδώ και μια άλλη μετάφραση αγγλόγλωσσου άρθρου από τον Αλέξανδρο Ναλμπάνη για το Domino, το εξαιρετικό "Αμερικανικός Φασισμός: μια ενδελεχής ανάλυση" του Chris Hedges